Πῶς ἐνεργοῦμε ἐντὸς τοῦ Ναοῦ στὶς διάφορες περιστάσεις

1. Ὅταν ὁ ἱερέας μᾶς θυμιάζει

         Ὁ Ἱερέας θυμιάζει τό Ἱερό, τίς Εἰκόνες καί τό λαό στόν Ἑσπερινό, ὅταν ψάλλεται τό «Κατευθυνθήτω …», στόν Ὄρθρο, ὅταν ψάλλεται τό «Τήν Τιμιωτέραν …» καί σ’ ἄλλες λατρευτικές ἀκολουθίες, ἤ ἱεροπραξίες. Σ’ αὐτές τίς περιπτώσεις διέρχεται τό κέντρο καί τά κλίτη τοῦ Ναοῦ θυμιάζοντάς μας. Τό ἴδιο κάνει ὁ Ἱερέας καί ἀπό τήν Ὡραία Πύλη, στή Δοξολογία, πρό τῆς ἐνάρξεως τῆς Θ. Λειτουργίας, πρό τῆς Ἀναγνώσεως τοῦ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου καί στό Χερουβικό.

Σ’ ὅλες αὐτές τίς περιπτώσεις ὅταν ὁ Χριστιανός θυμιάζεται δέν κάνει τό σταυρό του, ἀλλά ὑπόκλιση, εὐχαριστώντας διότι ὁ Ἱερέας μετά τό θυμιάτισμα τῶν Ἁγίων Εἰκόνων, μᾶς θυμιάζει καί ἐμᾶς τιμητικά ὡς εἰκόνες τοῦ Θεοῦ.

2. Ὅταν ὁ ἱερέας μᾶς παραγγέλλει νά κλίνουμε τήν κεφαλή

         «Τάς κεφαλάς ἡμῶν τῷ Κυρίῳ κλίνομεν».

         Αὐτό συμβαίνει στόν Ἑσπερινό μία φορά, στόν Ὄρθρο ἄλλη μία, ἀλλά μυστικά, κατά τή διάρκεια τῆς Δοξολογίας καί μία στή Θ. Λειτουργία μετά τό «Πάτερ ἡμῶν …».

        Ἐπειδὴ στὴν εὐχὴ ποὺ ἀκολουθεῖ ὁ Ἱερέας ἀναφέρεται καί εὔχεται γι’ αὐτούς πού «ὑπέκλιναν τάς κεφαλάς» ἤ γι’ αὐτούς πού ἔκλιναν τόν αὐχένα τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος γι’ αὐτό μέ τήν προτροπή αὐτή, σκύβουμε τά κεφάλια μας ἀναγνωρίζοντας τόν Θεό ὡς Δεσπότη καί Δημιουργό, ἀλλά καί ὡς δοῦλοι ταπεινοί παρακαλοῦμε νά μᾶς ἐλεήσει «κατά τήν ἑκάστου ἰδίαν χρείαν».

         Μ’ αὐτό τόν τρόπο, (τήν κίνηση τῆς κεφαλῆς), ὁ λαός συμμετέχει ἐνεργά καί «λογικά», χωρίς νά παρουσιάζεται πνευματικό κενό ἤ λατρευτική ἀταξία, (ὁ Ἱερέας νά παραγγέλλει καί ὁ λαός νά φαίνεται ὅτι ἀδιαφορεῖ ἤ ὅτι εἶναι ἐκτός τόπου καί χρόνου).

2. Ὅταν ὁ ἱερέας μᾶς ἀπευθύνει εὐλογία (μᾶς εὐλογεῖ)

          «Εἰρήνη πᾶσι» ἤ «Ἡ χάρις τοῦ Κυρίου …» κ.λπ.

        Εὐλογία εἶναι ἡ διά λόγου παροχή χάριτος. Τήν ἀπευθύνει συχνά ὁ Λειτουργός στό ἐκκλησίασμα. Ὁ λαμβάνων τήν εὐλογία, γίνεται φορέας μιᾶς ἰδιαίτερης μακαριστῆς καταστάσεως  μέ ἐνεργητική ἀκτινοβολία στό περιβάλλον του. Ἡ εὐλογία συνεπάγεται γονιμότητα, ἀφθονία ἀγαθῶν καί εὐδαιμονία. Ὁ Ἀβραάμ ὑπῆρξε ὁ πλουσιώτερος ἄνθρωπος τοῦ κόσμου (ἀναλογικά), διότι ἦταν ὁ πιό εὐλογημένος ἄνθρωπος.

         Ὅταν λοιπόν ὁ Ἱερέας μᾶς εὐλογεῖ, τό ἐκκλησίασμα, ἐάν κάθεται, ἐγείρεται ἐγκαίρως καί ὑποκλίνεται εὐχαριστώντας τον γιά τό μεγάλο δῶρο τῆς εὐλογίας πού τοῦ προσφέρει ὁ Λειτουργός τοῦ Ὑψίστου. Διαφορετικά παρατηρεῖται χασμωδία, ἐπειδή ὁμοιάζει μέ ἀδιαφορία· ὁ Ἱερέας νά δίδει «δῶρον» καί δωρεές τοῦ Θεοῦ καί ὁ ἐκκλησιαζόμενος νά «τυρβάζει» …

(π. Γεώργιος Κουγιουμτζόγλου, Λατρευτικό Ἐγχειρίδιο, σ. 270-271)