Πῶς πρέπει νά κάνουμε τό σταυρό μας

         Ἀρχικά ἑνώνουμε τά τρία πρῶτα δάκτυλα τοῦ δεξιοῦ χεριοῦ, ὁμολογώντας ἔτσι τήν πίστη μας σ’ ἕνα Θεό, πού εἶναι ταυτόχρονα καί τρεῖς ὑποστάσεις, τρία πρόσωπα - ὁ Πατήρ, ὁ Υἱός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα -, ὁμοούσια, ἑνωμένα μεταξύ τους «ἀχωρίστως» καί «ἀδιαιρέτως». Τά ἄλλα δύο δάκτυλα, πού ἀκουμποῦν στήν παλάμη, συμβολίζουν τίς δύο φύσεις, δύο θελήσεις καί δύο ἐνέργειες τοῦ Κυρίου μας, τή θεία καί τήν ἀνθρώπινη. Μ’ αὐτό τόν τρόπο κάνουμε μιά συμβολική ὁμολογία τῆς ὀρθοδόξου πίστεώς μας, πού βάσεις καί θεμέλιά της ἀποτελοῦν τό τριαδολογικό καί χριστολογικό δόγμα.

         Μετά φέρνουμε τό χέρι στό μέτωπο, τή σωματική περιοχή τῆς διανοητικῆς λειτουργίας, φανερώνοντας ἔτσι ὅτι ἀγαποῦμε τόν Θεό μ’ ὅλη τή διάνοιά μας, καί ὅτι ἀφιερώνουμε σ’ Αὐτόν ὅλες τίς σκέψεις μας.

         Τό χέρι ἔρχεται κατόπιν στήν κοιλιά. Ἔτσι δηλώνουμε συμβολικά ὅτι προσφέρουμε στόν Κύριο ὅλες τίς ἐπιθυμίες μας καί ὅλα τά συναισθήματά μας.

         Τέλος, φέρνουμε τό χέρι στούς ὤμους, πρῶτα στό δεξιό καί μετά στόν ἀριστερό, ὁμολογώντας ἔτσι ὅτι καί κάθε σωματική μας δραστηριότητα ἀνήκει σ’ Ἐκεῖνον.

         Mιάν ἄλλη συμπληρωματική ἑρμηνεία, θεολογικότατη μέσα στήν ἁπλότητά της, μᾶς δίνει στήν πέμπτη διδαχή του ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός:

         «Ἀκούσατε, χριστιανοί μου, πῶς πρέπει νά γίνεται ὁ σταυρός καί τί σημαίνει. Μᾶς λέγει τό ἅγιον Εὐαγγέλιον πώς ἡ ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, δοξάζεται εἰς τόν οὐρανόν περισσότερον ἀπό τούς ἀγγέλους. Τί πρέπει νά κάμης καί ἐσύ; Σμίγεις τά τρία σου δάκτυλα μέ τό δεξιόν τό χέρι σου καί μή ἠμπορώντας νά ἀνεβῆς εἰς τόν οὐρανόν νά προσκυνήσης, βάνεις τό χέρι σου εἰς τό κεφάλι σου, διατί τό κεφάλι σου εἶναι στρογγυλό καί φανερώνει τόν οὐρανόν καί λέγεις μέ τό στόμα: Καθώς ἐσεῖς οἱ ἄγγελοι δοξάζετε τήν ἁγίαν Τριάδα εἰς τόν οὐρανόν, ἔτσι καί ἐγώ, ὡς δοῦλος ἀνάξιος, δοξάζω καί προσκυνῶ τήν ἁγίαν Τριάδα. Καί καθώς αὐτά τά δάκτυλα εἶναι τρία – εἶναι ξεχωριστά, εἶναι καί μαζί - ἔτσι εἶναι καί ἡ ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, τρία πρόσωπα καί ἕνας μόνο Θεός. Κατεβάζεις τό χέρι σου ἀπό τό κεφάλι σου καί τό βάνεις εἰς τήν κοιλίαν σου καί λέγεις: Σέ προσκυνῶ καί σέ λατρεύω, Κύριέ μου, ὅτι κατεδέχθης καί ἐσαρκώθης εἰς τήν κοιλίαν τῆς Θεοτόκου διά τάς ἁμαρτίας μας. Τό βάζεις πάλιν εἰς τόν δεξιόν σου ὦμον καί λέγεις: Σέ παρακαλῶ, Θεέ μου, νά μέ συγχωρέσης καί νά μέ βάλης εἰς τά δεξιά σου μέ τούς δικαίους. Βάνοντάς το πάλι εἰς τόν ἀριστερόν σου ὦμον λέγεις: Σέ παρακαλῶ, Κύριέ μου, μή μέ βάλης εἰς τά ἀριστερά μέ τούς ἁμαρτωλούς. Ἔπειτα κύπτοντας κάτω εἰς τήν γῆν: Σέ δοξάζω, Θεέ μου, σέ προσκυνῶ καί σέ λατρεύω, ὅτι, καθώς ἐβάλθηκες εἰς τόν τάφον, ἔτσι θά βαλθῶ καί ἐγώ. Καί ὅταν σηκώνεσαι ὀρθός, φανερώνεις τήν Ἀνάστασιν καί λέγεις: Σέ δοξάζω, Κύριέ μου, σέ προσκυνῶ καί σέ λατρεύω, πώς ἀναστήθηκες ἀπό τούς νεκρούς διά νά μᾶς χαρίσης τήν ζωήν τήν αἰώνιον. Αὐτό σημαίνει ὁ πανάγιος σταυρός».

(π. Γεώργιος Κουγιουμτζόγλου, Λατρευτικό Ἐγχειρίδιο, σ. 268-269)