“Τὴν Ζώνην τὴν σεπτήν τοῦ ἀχράντου σου σκήνους, ὑμνοῦμεν οἱ πιστοί,

Παναγία Παρθένε”

Πρωτοπρ. Μιχαὴλ Βοσκοῦ

        Ὅταν ἕνας ἄνθρωπος μέσα ἀπὸ τὸν πνευματικό του ἀγώνα ἀξιώνεται νὰ γίνει κοινωνὸς τῆς ἀκτίστου χάριτος τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, νὰ ζήσει τὴν ἐμπειρία τῆς θεώσεως, ὅπως τὴν ὀνομάζουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, τότε ἐξαγιάζεται ὁλόκληρος καὶ γίνεται δοχεῖο τῆς χάριτος τοῦ Παναγίου Πνεύματος. Καὶ βέβαια δὲν μετέχει τῆς ἀκτίστου χάριτος τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ μόνο ἡ ψυχή του, ἀλλὰ καὶ τὸ σῶμα του, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε ὡς ψυχοσωματικὴ ἑνότητα καὶ μετέχει τόσο στὴν ἀόρατη πνευματικὴ δημιουργία ὅσο καὶ στὴν ὁρατὴ ὑλικὴ δημιουργία. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος ποὺ τὰ Τίμια Λείψανα τῶν Ἁγίων παραμένουν μετὰ τὴν κοίμησή τους ἄφθαρτα καὶ εὐωδιάζοντα καί, ὅταν ὁ ἄνθρωπος τὰ τιμᾶ καὶ τὰ ἀσπάζεται μὲ πίστη καὶ εὐλάβεια, γεύεται τὴν ἐνυπάρχουσα σὲ αὐτὰ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αὐτὸς εἶναι ἐπίσης ὁ λόγος ποὺ τὰ Τίμια Λείψανα τῶν Ἁγίων γίνονται, ὅταν ὁ Θεὸς θελήσει, πηγὴ ἰαμάτων, πηγὴ θαυμάτων.

         Ἀκόμη καὶ τὰ ὑλικὰ ἀντικείμενα ποὺ ἕνας Ἅγιος χρησιμοποιεῖ στὴν ἐπίγεια ζωή του γίνονται φορεῖς τῆς θείας χάριτος, ἔτσι ὥστε νὰ τὴ μεταδίδουν σὲ ὅσους τὰ τιμοῦν καὶ τὰ ἀσπάζονται μὲ πίστη καὶ εὐλάβεια, ἀλλὰ καὶ νὰ γίνονται πηγὴ θαυμάτων, ὅπως καὶ τὰ Τίμια Λείψανα τῶν Ἁγίων. Τέτοια παραδείγματα ἔχουμε πολλὰ τόσο ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφὴ ὅσο καὶ ἀπὸ τὴν ἱστορία τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας μας. Στὴν Παλαιᾶ Διαθήκη βλέπουμε νὰ γίνονται θαύματα μὲ τὴ ράβδο τοῦ Προφήτου Μωυσέως καὶ μὲ τὴ μηλωτὴ τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ τοῦ Θεσβίτου, ἐνῶ στὴν Καινῆ Διαθήκη ἔχουμε τὴ θεραπεία τῆς αἱμορροούσης γυναικὸς μὲ τὸ ἄγγιγμα τῶν ἱματίων τοῦ Κυρίου, καθὼς καὶ ποικίλα θαύματα ποὺ γίνονται μὲ ὑλικὰ ἀντικείμενα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων. Ἀκόμη καὶ μὲ τὴ σκιὰ τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου ἐπιτελοῦνται θαύματα, ὅπως μᾶς διηγοῦνται οἱ Πράξεις τῶν Ἀποστόλων (ε’ 15). 

         Λόγῳ τῆς εἰς οὐρανοὺς Μεταστάσεως τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου μετὰ τὴν Κοίμησή της δὲν ὑπάρχουν ἐπὶ τῆς γῆς Τίμια Λείψανά της. Τὸ μοναδικὸ δὲ ἀντικείμενο ποὺ ἀνῆκε στὴν Παναγία μας καὶ διασώζεται μέχρι σήμερα εἶναι ἡ Τιμία Ζώνη της, τῆς ὁποίας ἑορτάζουμε τὴν Κατάθεση στὶς 31 Αὐγούστου, στὸ τέλος τοῦ μήνα αὐτοῦ ποὺ εἶναι ἐξ ὁλοκλήρου ἀφιερωμένος στὴν Μητέρα τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι ἀνάμφίβολα ὁ μήνας τῆς Παναγίας. Γιὰ ἀρκετοὺς αἰῶνες διεσώζετο, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν Τιμία Ζώνη, καὶ ἡ Τιμία Ἐσθήτα (τὸ ἐπανωφόριον) τῆς Παναγίας μας, ἡ ὁποία κατετέθη ἀπὸ τὸν Αὐτοκράτορα Λέοντα Α’ τὸν Μέγα (457-474) στὸν Ναὸ τῶν Βλαχερνῶν, μετὰ ὅμως ποὺ ὁ Ναὸς τῶν Βλαχερνῶν κάηκε κανένας δὲν γνωρίζει ἂν ἡ Τιμία Ἐσθήτα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου διασώθηκε καὶ ποῦ αὐτὴ εὑρίσκεται. Ἔμεινε ὅμως ὡς ἐτήσια ἀνάμνησή της ἡ ἑορτὴ τῆς Καταθέσεως της στὶς 2 Ἰουλίου (“Κατάθεσις ἐν τῇ ἁγίᾳ σορῷ τῆς Τιμίας Ἐσθῆτος τῆς Ὑπερενδόξου Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας ἐν ταῖς Βλαχέρναις”).

        Ἡ Τιμία Ζώνη φτιάχτηκε ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν Παναγία ἀπὸ τρίχες καμήλας γιὰ προσωπική της χρήση. Μετὰ τὸν Εὐαγγελισμό, ὅταν ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος κυοφοροῦσε στὰ σπλάχνα της ὡς ἔμβρυο τὸν σεσαρκωμένο Υἱὸ καὶ Λόγο τοῦ Θεοῦ, ἡ Τιμία Ζώνη περιέβαλλε τὴν κοιλία τῆς Παρθένου. Ἦταν ἀπόλυτα φυσιολογικὸ λοιπὸν νὰ ἐξαγιαστεῖ καὶ νὰ μεταδίδει τὸν ἁγιασμὸ καὶ τὴ θεία χάρη ποὺ ἐνυπάρχει σ’ αὐτὴν σὲ ὅσους μὲ πίστη καὶ εὐλάβεια τὴν τιμοῦν καὶ τὴν ἀσπάζονται. Ἂν ἡ σκιὰ τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου καὶ τὰ “σουδάρια ἢ σμικίνθια” τοῦ Ἀποστόλου Παύλου (Πράξ. ιθ’ 12), ἀλλὰ καὶ ἡ τιμία ἅλυσις (ἁλυσίδα) τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου, μὲ τὴν ὁποία δέθηκαν τὰ χέρια του, ὅταν φυλακίστηκε, ἔκαναν θαύματα, πόσο μᾶλλον ἡ Τιμία Ζώνη τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου ποὺ ἐξαγιάστηκε μὲ τὴ χρήση της ἀπὸ τὴν Παναγία μας, “τὴν τιμιωτέραν τῶν Χερουβεὶμ καὶ ἐνδοξοτέραν ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ”, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴ σωματικὴ παρουσία τοῦ ἰδίου τοῦ Θεανθρώπου.

         Κατὰ τὴν παράδοση, ἡ ἴδια ἡ Παναγία μας παρέδωσε τὴν Τιμία Ζώνη της στὸν Ἀπόστολο Θωμᾶ καὶ ἀνέλαβαν νὰ τὴ διαφυλάξουν στὰ Ἱεροσόλυμα δύο εὐσεβεῖς γυναῖκες. Ἀπὸ γενιὰ σὲ γενιὰ διαφυλάχθηκε στὴν πόλη τῶν Ἱεροσολύμων τὸ ἱερότατο αὐτὸ κειμήλιο μέχρι καὶ τὰ τέλη τοῦ 4ου μ.Χ. αἰῶνος. Τότε ὁ Αὐτοκράτορας Ἀρκάδιος (395-408), γιὸς τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου, μετέφερε τὴν Τιμία Ζώνη ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ τὴν κατέθεσε σὲ μιὰ λαμπρὴ θήκη, τὴν ὁποίαν ὀνόμασε “Ἁγίαν Σορόν”. Αὐτὴ εἶναι ἡ Κατάθεση τῆς Τιμίας Ζώνης τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ποὺ ἑορτάζουμε στὶς 31 Αὐγούστου. Νὰ σημειώσουμε βέβαια, ἐν προκειμένῳ, ὅτι μέχρι τὸν 12ο αἰώνα ἡ Κατάθεση τῆς Τιμίας Ζώνης ἑορτάζετο στὶς 2 Ἰουλίου μαζὶ μὲ τὴν Κατάθεση τῆς Τιμίας Ἐσθῆτος. Μόλις κατὰ τοὺς χρόνους τῆς βασιλείας τοῦ Αὐτοκράτορα Μανουὴλ Α’ Κομνηνοῦ (1143-1180) καθιερώθηκε ἡ ἑορτὴ τῆς Τιμίας Ζώνης τὴν 31η τοῦ μηνὸς Αὐγούστου.

        Γιὰ τὸ ἱστορικὸ αὐτὸ γεγονός, ποὺ σχετίζεται μὲ τὴν Κατάθεση τῆς Τιμίας Ζώνης, δημιουργεῖται μιὰ σύγχυση, γιατί, ἐνῶ ἡ ὡς ἄνω πληροφορία παρατίθεται στὸ Συναξάριον τῆς 31ης Αὐγούστου τοῦ ἀντιστοίχου Μηναίου, στὸν τίτλο τοῦ ἰδίου Συναξαρίου ἀναφέρεται, ὅλως παραδόξως, ὅτι ἡ Κατάθεση τῆς Τιμίας Ζώνης στὴν Ἁγίαν Σορὸν ἔγινε “ἐν τῷ σεβασμίῳ αὐτῆς οἴκῳ, τῷ ὄντι ἐν τοῖς Χαλκοπρατείοις, ἀνακομισθείσης ἀπὸ τῆς Ἐπισκοπῆς Ζήλας, ἐπὶ Ἰουστινιανοῦ τοῦ Βασιλέως”. Φαίνεται ὅτι πρόκεται γιὰ μιὰ δεύτερη Κατάθεση τῆς Ἁγίας Ζώνης, ποὺ ἔγινε κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ 6ου αἰῶνος. Ὁ λαμπρὸς Ναὸς τῶν Χαλκοπρατείων, ποὺ ἦταν ἀφιερωμένος στὴν Παναγία, ἀνηγέρθη, κατὰ τὴν ἐπικρατέστερη ἄποψη, ἀπὸ τὴν κόρη τοῦ Ἀρκαδίου Αὐτοκράτειρα Πουλχερία καὶ σ’ αὐτὸν κατετέθη ἡ Ἁγία Σορὸς μὲ τὴν Τιμία Ζώνη τῆς Παναγίας. Μάλιστα ἡ Αὐτοκράτειρα Πουλχερία διακόσμησε τὴν Τιμία Ζώνη μὲ χρυσὴ κλωστή, ὅπως διασώζεται μέχρι σήμερα στὴν Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Βατοπαιδίου τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἡ Τιμία Ζώνη, ποὺ εὑρισκόταν στὸν Ναὸ τῶν Χαλκοπρατείων, ἄγνωστο πότε καὶ μὲ ποιό τρόπο, μεταφέρθηκε στὴ Ζήλα τῆς Καππαδοκίας, ἀπ’ ὅπου μεταφέρθηκε καὶ πάλιν στὴν Κωνσταντινούπολη κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ Αὐτοκράτορα Ἰουστινιανοῦ (527-565). Μόνο ἔτσι ἐξηγοῦνται οἱ δύο διαφορετικὲς ἀναφορὲς τοῦ Συναξαρίου τοῦ Μηναίου τοῦ Αὐγούστου. Τὸν Ναὸ τῶν Χαλκοπρατείων ἐπισκεύασε λίγο ἀργότερα ὁ Αὐτοκράτορας Ἰουστῖνος Β’ (565-578) καὶ ἡ σύζυγός του Σοφία.

        Ἡ Ἁγία Ζώνη ἐπετέλεσε πλῆθος θαυμάτων στὴν Κωνσταντινούπολη. Ἀπὸ τὰ θαύματα αὐτὰ ξεχωρίζει ἐκεῖνο ποὺ καταγράφεται στὸ Συναξάριο τῆς 31ης Αὐγούστου τοῦ ἀντιστοίχου Μηναίου. Ἡ σύζυγος τοῦ Αὐτοκράτορα Λέοντος Στ’ τοῦ Σοφοῦ (886-912) Ζωὴ Ζαούτση βασανιζόταν ἀπὸ ἀκάθαρτο πνεῦμα καὶ ἀξιώθηκε θείας ὀπτασίας, ὅτι ἂν τοποθετηθεῖ πάνω της ἡ Τιμία Ζώνη τῆς Παναγίας θὰ γίνει καλά. Ὁ Αὐτοκράτορας λοιπὸν ἄνοιξε τὴν Ἁγία Σορὸ καὶ βρῆκε τὴν Τιμία Ζώνη νὰ ἀκτινοβολεῖ ὑπερφυσικά. Ἀφοῦ οἱ παριστάμενοι τὴν προσκύνησαν μὲ εὐλάβεια, ὁ τότε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως τὴν τοποθέτησε πάνω στὴ βασίλισσα καὶ ἐκείνη ἀμέσως ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὸ δαιμόνιο καὶ ἔγινε καλά.

         Ἕνα μέρος (τὸ μεγαλύτερο) τῆς Τιμίας Ζώνης τῆς Παναγίας μας κατέληξε τὸν 14ο αἰώνα μ’ ἕναν περιπετειώδη τρόπο, ποὺ δὲν εἶναι τοῦ παρόντος νὰ περιγράψουμε μὲ λεπτομέρειες, στὴ Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Βατοπαιδίου στὸ Ἅγιον Ὄρος, ὅπου εὑρίσκεται μέχρι σήμερα καὶ φυλάσσεται στὸ Ἱερὸ Βῆμα τοῦ καθολικοῦ (τοῦ κεντρικοῦ δηλαδὴ ναοῦ) τῆς Μονῆς. Ἕνα ἀπὸ τὰ παρεκκλήσια τῆς Μονῆς μάλιστα, τὸ ὁποῖο εὑρίσκεται στὴν αὐλή της, εἶναι ἀφιερωμένο στὴν Ἁγία Ζώνη. Εἶναι ἀμέτρητα τὰ θαύματα ποὺ ἔχουν γίνει μὲ τὴν Τιμία Ζώνη τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Τὸ 2007 ἡ Ἱερὰ Μονὴ Βατοπαιδίου ἐξέδωσε σχετικὸ βιβλίο μὲ τὰ θαύματα τῆς Ἁγίας Ζώνης. Μὲ τὴ χάρη τῆς πανακηράτου Ἁγίας Ζώνης τῆς Θεοτόκου πολλὰ ἄτεκνα ζευγάρια ἀποκτοῦν παιδιά. Γιὰ τὸν σκοπὸ αὐτὸ δίδονται στοὺς εὐλαβεῖς προσκυνητές, ὅταν τὸ ζητήσουν, τεμάχια ἀπὸ κορδέλα ποὺ εὐλογήθηκε στὴ λειψανοθήκη μὲ τὴν Ἁγία Ζώνη τῆς Παναγίας. Ἐπίσης θεραπεύονται πολλοὶ ἄνθρωποι ποὺ πάσχουν ἀπὸ ἀνίατες ἀσθένειες καὶ κυρίως ἀπὸ τὴν ἐπάρατη νόσο τοῦ καρκίνου. Πολλὲς φορὲς ἡ Τιμία Ζώνη, ὅπως συνέβαινε καὶ σὲ παλαιότερους αἰῶνες, ἐξῆλθε τοῦ Ἁγίου Ὄρους κατὰ τὶς τελευταῖες δεκαετίες καὶ μεταφέρθηκε σὲ διάφορες περιοχὲς τῆς Ὀρθοδοξίας πρὸς ἐξαγιασμὸ τῶν πιστῶν ποὺ προστρέχουν μὲ πίστη καὶ εὐλάβεια νὰ τὴν ἀσπαστοῦν.

 Ἀπὸ τὴν ὑμνογραφία τῆς ἑορτῆς τῆς Καταθέσεως τῆς Τιμίας Ζώνης τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου θὰ παραθέσουμε χωρὶς περαιτέρω σχολιασμὸ τὸ κάθισμα μετὰ τὴν Α’ Στιχολογίαν, τὸ ὁποῖο ἀποτυπώνει μὲ λακωνικὸ τρόπο ὅσα πιὸ πάνω ἀναφέραμε γιὰ τὴν Ἁγία Ζώνη. Τὸ κάθισμα ἀυτὸ ἔχει ὡς ἑξῆς:

“Τὴν Ζώνην τὴν σεπτήν τοῦ ἀχράντου σου σκήνους, ὑμνοῦμεν οἱ πιστοί, Παναγία Παρθένε, ἐξ ἧς ἀρυόμεθα νοσημάτων τὴν ἴασιν καὶ κραυγάζομεν· Μῆτερ Θεοῦ τοῦ Ὑψίστου, σὺ ἡ λύτρωσις τῶν σὲ τιμώντων ὑπάρχεις, Μαρία θεόκλητε”.

Ὅλοι οἱ πιστοὶ ὑμνοῦμε τὴ σεπτὴ Ζώνη τοῦ ἀχράντου σου σκηνώματος, Παναγία Παρθένε, ἀπὸ τὴν ὁποία ἀντλοῦμε τὴ θεραπεία τῶν ἀσθενειῶν καὶ κραυγάζουμε· Μητέρα τοῦ Ὑψίστου Θεοῦ, ἐσὺ εἶσαι ἡ λύτρωση ὅσων σὲ τιμοῦν, θεόκλητη Μαρία.

     (Δημοσιεύθηκε στὸ περιοδικὸ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου “Παρέμβαση Ἐκκλησιαστική. Ὀρθόδοξο Πνευματικό Ἔντυπο”, τεῦχος 20 (2012), σ. 406-410)